En kan ik of een ander dit doen

Of anders gezegd: (nieuwe) manieren om om te gaan met moeilijke momenten.

Soms lijkt het de makkelijkste oplossing om alles zo lang mogelijk te negeren. Soms lijkt het beter om direct in de aanval te gaan, jezelf te verwonden of weg te kruipen in een hoekje om daar te wachten tot alles voorbij is.
Als omgaan met moeilijke momenten zo makkelijk was, dan was je nu deze tekst niet aan het lezen. Dus laten we beginnen. Tijdens de vorige opdracht “dit doe ik nu”, bracht je alle manieren in kaart waarop jij op dit moment omgaat met spanning en emoties. Veel patiënten waarmee we werken, merken vanuit deze opdracht dat de strategieën die ze op dit moment hebben, niet voldoende zijn om een lastige situatie te kunnen overbruggen. Daarom denken we hier na over eventuele nieuwe strategieën.

Om je te helpen begrijpen wat we gaan doen, willen we dit nog even zeggen:
deze nieuwe strategieën gaan niet helpen om jouw problemen op te lossen. Ze gaan er wél voor zorgen dat je niet zo hard overspoeld geraakt,  waardoor er meer mentale ruimte overblijft om met jouw problemen te kunnen omgaan.

Wil je nog eens nalezen op welke theorie we ons baseren? Klik dan hier.

Nieuwe strategieën zoeken is echter een heel erg moeilijke klus. Zeker als je dit alleen moet doen. Daarom willen we je graag helpen door wat structuur te bieden.
Hieronder stellen we een aantal vragen, gebaseerd op categorieën (de categorie staat steeds in het vet gedrukt). Probeer kritisch en met een open blik na te denken over deze vragen en schrijf de antwoorden even op een apart blad.

Probeer ook een verschil te maken tussen wat jij wil (bv. in bed kruipen en gerust gelaten worden) en wat je nodig zou hebben (bv. een vriend die me uit bed sleurt en samen met mij gaat joggen).

• Heb je inspanning of ontspanning nodig?
• Wil je iets samen doen of liever alleen?
• Welke geuren brengen je tot rust?
• Kunnen je huisdieren helpen om je spanning te laten dalen?
• Heb je nood aan iets uitdagend of iets herhalend?
• Van welke smaken kan je genieten?
• Van welke activiteiten kan je genieten?
• Bij welke persoon kom je het meest tot rust?
• Wat hoor je graag? Zowel muziek als andere geluiden.
• In welke serie kan je volledig opgaan?
• Wat geeft jou een warm gevoel?
• Wie begrijpt jou?
• Wat kan jij (realistisch gezien) vragen van een ander als jij het moeilijk hebt?

Heb je bij alle vragen één of meerdere dingen kunnen opschrijven? Goed bezig!
Anderzijds: heb je ergens niets kunnen invullen: ook niet erg!

Lees nog eens wat je opschreef en probeer dit nu te verdelen over de vakken ‘ik’ (wat kan IK doen) en ‘ander’ (waar kan een ander (en wie?) mij mee helpen?). Daarnaast mag je proberen in te schatten wanneer deze strategie jou kan helpen: werkt het als je in groen, oranje, lichtblauw, rood of donkerblauw zit?

Strategieën kunnen in meerdere kleuren helpend zijn.
Bv. muziek uit de jaren negentig werkt voor mij in groen en oranje, maar niet in rood.

Tips

• Probeer iedere strategie minstens drie keer / op drie verschillende momenten. Heb je er dan geen tevreden gevoel bij? Dan doe je hem beter weg.
• Ben je er 70% zeker van dat je die nieuwe strategie nooit zal uitproberen? Schrap hem dan! Van niet helpende lijstjes wordt je alleen maar moedeloos!
• Een nieuwe strategie werkt niet meteen even goed als een oude. Laat je niet te snel verleiden om in oude patronen te hervallen.
• Wees niet te streng voor jezelf: dit is én blijft een moeilijk onderwerp waar we in sessie al snel twee tot drie uur aan spenderen. Kom je niet tot nieuwe ideeën? Weet je niet wat te doen? Vraag ons of groepsgenoten dan even om hulp.
• Kijk zeker ook even op www.rustbox.be
• Op zoek naar strategieën voor een specifiek probleem?Misschien kunnen onderstaande apps je helpen:
  • Calm:
  • meditatie- en mindfulnessoefeningen voor slaapproblemen, stressklachten, angsten en spanningen;
  • Calm Harm:
  • biedt verschillende activiteiten die de drang om jezelf te beschadigen helpen beheersen;
  • Cannabishulp:
  • informatie, zelfhulp en begeleiding om problematisch cannabisgebruik te herkennen en te minderen;
  • …
• Op zoek naar meer betrouwbare apps rond (mentale) gezondheid?
• kijk dan op www.onlinehulp-apps.be/

Is het jou ook opgevallen dat de meeste strategieën die je bedacht in oranje, rood, lichtblauw of donkerblauw staan?
Ons alleszins wel! Patiënten geven ons aan dat ze zelden in ‘groen’ zijn én dat de groene momenten meestal van korte duur zijn.
Zorgen voor onszelf (in groen blijven) is niet zo makkelijk als anderen soms beweren. Met onderstaande metafoor proberen we dit uit te leggen.

Metafoor

Denk even aan je jezelf, ouders of vrienden als die met de auto rijden. Veel mensen die een eigen auto hebben, zijn hier zeer voorzichtig mee. Wanneer er een lampje brandt op hun dashboard worden ze ongerust en laten ze dit liefst zo snel mogelijk nakijken bij de garage. Een oranje lampje is misschien nog oké, maar bij een rood willen ze vooral dat het snel gemaakt is! Daarnaast sturen de meeste mensen hun auto op jaarlijks onderhoud: een uitgebreide controle, ook al is er niets mis. Gebeurt er toch een (klein) ongeval dat laten we onze wagen het liefst zo snel mogelijk herstellen.

Stel dat jij de auto bent in deze metafoor. Zie jij wanneer het moeilijk begint te gaan (wanneer er een lampje begint te branden)? En kan je voor jezelf een onderscheid maken tussen een oranje lampje (opgelet: tijdig iets aan doen) en een rood lampje (NU iets aan doen)? Veel (jong)volwassenen geven aan dat ze, om diverse redenen, té lang gewacht hebben om hulp te zoeken.
‍

Maar hoe kunnen we dan langer in groen blijven? Hoe zorgen we op kleine momentjes voor ons eigen ‘onderhoud’? Hieronder kan je een lijst terugvinden van dingen die we dagdagelijks doen. Ga even na welke dingen jij meer/minder/evenveel doet als het wat minder met je gaat.

Meer / minder / evenveel douchen

Meer / minder / evenveel sturen met vrienden

Meer / minder / evenveel fastfood eten

Meer / minder / evenveel social media scrollen

Meer / minder / evenveel dagdromen

Meer / minder / evenveel tanden poetsen

Meer / minder / evenveel haren kammen

Meer / minder / evenveel van kledij wisselen

Meer / minder / evenveel in comfy kleren lopen

Meer / minder / evenveel frisdrank drinken

Meer / minder / evenveel ontbijten

Meer / minder / evenveel contact met je ouders

Meer / minder / evenveel afspreken met je lief

Meer / minder / evenveel afspreken met vrienden

Meer / minder / evenveel mensen wegduwen  

Meer / minder / evenveel taakjes thuis doen

Meer / minder / evenveel gamen

Meer / minder / evenveel series kijken

Meer / minder / evenveel op tijd gaan slapen

Meer / minder / evenveel vlot uit bed raken

Meer / minder / evenveel bewegen door de dag

Meer / minder / evenveel alcohol drinken

Meer / minder / evenveel mezelf verwonden

Meer / minder / evenveel buiten komen

Meer / minder / evenveel medicatie innemen

Meer / minder / evenveel geld uitgeven

Meer / minder / evenveel mijn kamer opruimen

Meer / minder / evenveel muziek luisteren

Meer / minder / evenveel filmpjes kijken

Meer / minder / evenveel opletten op school

Meer / minder / evenveel huiswerk maken

Meer / minder / evenveel op familiebezoek gaan

Meer / minder / evenveel ‘sad’ muziek luisteren

Meer / minder / evenveel afspreken met psycho

Meer / minder / evenveel creatief bezig zijn

Meer / minder / evenveel sporten

Meer / minder / evenveel ….

Uiteraard is deze lijst niet compleet. Kan je zelf nog dingen aanvullen waarvan je merkt dat die veranderen als jij je minder goed begint te voelen?
Nu maken we het moeilijker. Je hebt een lijst gemaakt van dingen die veranderen wanneer je je minder goed begint te voelen. Kan je deze lijst kritisch bekijken en deze omvormen tot aandachtspunten om afglijden te vertragen (en misschien soms te voorkomen)?

Voorbeelden

• Stel dat je je tanden niet poetst omdat je daar die ochtend geen energie voor hebt. Hierdoor spreek je enkele uren later niet met je lief af, hoewel die eigenlijk wel wil afspreken. Je blijft alleen zitten en voelt je vervolgens nog slechter. Stel dat je je tanden wél gepoetst zou hebben, ondanks dat je geen energie had, zou dan de drempel lager zijn om wel met je lief af te spreken?
• Of stel dat je op een minder goede dag ‘vergeet’ te eten ‘s morgens, waardoor je prikkelbaarder wordt in de voormiddag en minder focus hebt in de klas of op het werk. Zou het dan helpen om een koek in je zak te steken voor op een moment dat jij voelt dat je hem nodig hebt?

AAN DE SLAG!
Vul in het vak ‘ik’ bij groen ideeën en concrete kleine ideetjes in die je kan proberen toe te passen om langer in groen te kunnen blijven.

Tip

Durf je aan iemand die jou goed kent vragen wat zij zien als jij het moeilijk krijgt?
Of hoe/wanneer zij zien dat jij in groen bent?
Ze kennen je dikwijls al lang en vangen vaak ook onbewust gestuurde signalen op.

‍